Thường gặp nhất của phúng dụ trong nghệ thuật là phương thức nhân cách hóa các loại tư tưởng bằng hình ảnh các sinh thể sống hoặc các định đề ẩn dụ. Chẳng hạn trong Thần thoại Hy Lạp, sự chiến thắng được miêu tả bằng hình ảnh nữ thần Nike với vòng nguyệt quế, công lý được mô tả bằng hình ảnh nữ thần Thémis có cặp mắt nghiêm khắc và đôi tay cầm chiếc cân, ý niệm về sức mạnh, sự quả cảm, sự sáng suốt thể hiện dưới dạng các con thú như sư tử, đại bàng, gấu v.v.

Tính chất ám chỉ, ngụ ý của phúng dụ bộc lộ tính hai mặt: mô tả một cái gì đó không trùng với nội dung đích thực của tác phẩm nhưng chính lối mô tả ấy lại là phương thức bộc lộ nội dung ấy. Bởi vì ở đấy hình tượng phúng dụ thể hiện hai lớp nghĩa: bề mặt và bề sâu. Hàm nghĩa phúng dụ của hình tượng nghệ thuật được hình thành trên cơ sở cái hàm nghĩa đã được cố định hóa nhờ truyền thống (thần thoại, nghệ thuật cổ điển, văn hóa dân gian, tôn giáo). Tuy vậy, vượt thoát giới hạn của hàm nghĩa cũ, ở phúng dụ vẫn có thể xuất hiện một nội dung mới, mang tính thời đại và thời sự hơn. Chẳng hạn hình ảnh trực quan về "cái ao" trong câu ca dao Việt Nam: ta về ta tắm ao ta/dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn theo truyền thống là sự ca ngợi tình yêu quê hương ruột thịt, tấm lòng thủy chung sắt son với những gì thân quen nhất của một con người dù cho những điều ấy có thể không hoàn hảo bằng thiên hạ. Tuy nhiên, đến thời hiện đại khi mối quan hệ giao lưu, mở cửa và hội nhập được đề cao, tư tưởng của câu ca dao ấy lại diễn tả triết lý bằng lòng với thực tại, không tham vọng cao xa, an phận thủ thường một cách tiêu cực.